Στο ψυχιατρείο-κολαστήριο της Λέρου οι φροντιστές έπλεναν με τη μάνικα τους ψυχικά ασθενείς από μακριά, για να μη μολυνθούν από την ψύχωση, την οποία θεωρούσαν μεταδοτική. Η διεθνής κατακραυγή ήταν τόσο μεγάλη όταν αποκαλύφθηκαν οι απάνθρωπες συνθήκες στο άσυλο ώστε ξεκίνησε με ορμή η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας, η οποία παραμένει, δυστυχώς, ανολοκλήρωτη.
Η φοβερή εικόνα που είδαμε στον Ωρωπό και προκάλεσε σοκ πάνω στο σοκ των Τεμπών είναι το σύμπτωμα μιας βαριάς αναπηρίας του δημόσιου συστήματος υγείας και πρόνοιας.
Δεν έχει γίνει γνωστό το ιατρικό βιογραφικό της ταλαιπωρημένης γυναίκας, αλλά αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία. Αυτό που μετράει είναι ότι βρέθηκε στην ανάγκη να μεταφερθεί με ασθενοφόρο χωρίς να έχει δίπλα της κάποιον δικό της. Ήταν δηλαδή μόνη και αβοήθητη απέναντι σε ένα αδίστακτο σύστημα που συγχέει τη φροντίδα με την καταστολή όταν πρόκειται για τους πλέον ευάλωτους.
Υπηρετούμε την κοινοτική ψυχιατρική και αγωνιζόμαστε για την κατάργηση των ασύλων και των ακούσιων νοσηλειών για να μη βρεθεί κανείς στη θέση της ταλαιπωρημένης γυναίκας που έγινε viral στα social media χωρίς τη θέλησή της.
Γνωρίζουμε πολύ καλά πως η μεταφορά ασθενών από ανεκπαίδευτο προσωπικό και χωρίς αυστηρούς κανόνες μπορεί να επιφέρει παραβίαση δικαιωμάτων και προσβολή της προσωπικότητας.
Η χώρα μας έχει αρνητικό ευρωπαϊκό ρεκόρ στις ακούσιες νοσηλείες και έχει καταδικαστεί γι’ αυτό από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Οι ψυχικά ασθενείς που εγκλείονται με εισαγγελική εντολή σε κάποιο άσυλο μεταφέρονται στην καλύτερη περίπτωση σαν κατάδικοι και στη χειρότερη σαν θύματα βασανιστηρίων.
Στον Ωρωπό συναντήθηκε η ανεπάρκεια σε δομές πρόνοιας με την απουσία εκπαιδευμένου προσωπικού, την έλλειψη εποπτείας, λογοδοσίας και αξιολόγησης.
Στον Ωρωπό δεν υπάρχει δομή ψυχικής υγείας και επομένως δεν υπάρχει αξιοπρεπής διέξοδος για ανθρώπους που υποφέρουν από σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές. Πολύ περισσότερο, δεν υπάρχει μηχανισμός υποστήριξης του προσωπικού, όπως των εργαζομένων στο δημοτικό ασθενοφόρο, ώστε να παράσχουν τις αναγκαίες υπηρεσίες με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
Οι εργαζόμενοι που έπλυναν με το λάστιχο την άτυχη γυναίκα δεν είναι απαραίτητα κακοί άνθρωποι. Δεν έχουν τη γνώση και την εμπειρία για να κάνουν αυτή τη δουλειά. Δεν έχουν διδαχτεί αυτά που θα έπρεπε ώστε να αντιμετωπίζουν τέτοια περιστατικά με αποτελεσματικότητα και ανθρωπιά, χωρίς φόβο, προκατάληψη και ανοησία.
Η αποδοκιμασία δεν αρκεί. Ευθύνη του υπουργείου Υγείας είναι να διασφαλίσει την αλλαγή αυτής της απαράδεκτης κατάστασης για να μη βρεθεί ξανά άλλος ασθενής στην ίδια θέση. Και αυτό σημαίνει απαγόρευση της μεταφοράς ψυχικά ασθενών και άλλων ευάλωτων από ανεκπαίδευτο προσωπικό, επέκταση των δομών κοινοτικής ψυχιατρικής στη βάση εθνικού σχεδίου και όχι κομματικών σκοπιμοτήτων, θεσμοθέτηση δεικτών αξιολόγησης σε όλους τους φορείς υπηρεσιών ψυχικής υγείας, δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου.
*Ο Δημήτρης Γαλανής είναι κοινωνικός λειτουργός, πρόεδρος Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ)
