(*) Στίχος του LEX
Στον κόσμο του ποδοσφαίρου, όπου οι συναισθηματικές αντιδράσεις είναι έντονες, η οπαδική συμπεριφορά, μέσα από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση ψυχοκοινωνικών παραγόντων, καταλήγει σε μια ανομία που δεν ξαφνιάζει.
Η προαγωγή της ψυχικής υγείας στην κοινότητα δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη αν δεν αγγίζει ουσιαστικά και τον χώρο του αθλητισμού.
Η αφοσίωση των οπαδών στις ομάδες τους δημιουργεί ένα πλέγμα που τους ενώνει και τους προσφέρει την ασφάλεια και την ηδονή του «ανήκειν». Ωστόσο, αυτή η ένωση μπορεί να εξελιχθεί σε διχοτόμηση όταν η αντιπαλότητα μετατρέπεται σε εχθρότητα. Αν συνεκτιμηθεί ότι σε συνθήκες ψυχολογίας όχλου το άτομο συνθλίβεται, τότε η υποκειμενική αντίδραση μπορεί να καθοριστεί από την παντοδυναμία της μάζας.
Η οπαδική συμπεριφορά συχνά έχει κοινωνικές – οικονομικές ρίζες. Θύματα ανισοτήτων, αποκλεισμού και φτώχειας ενδέχεται να αναζητούν ενδυνάμωση και αλληλεγγύη μέσα σε ομάδες στις οποίες βρίσκουν ρόλο, αναγνώριση και θαυμασμό για παραβατικά κατορθώματα.
Οι κερκίδες μπορεί να γίνουν χώρος πολιτικής κραυγής και εκφόρτισης. Ολοι γνωρίζουμε πως φιλοναζιστικές απόψεις έχουν μολύνει διαχρονικά τα «πέταλα», ειδικά στα Βαλκάνια.
Μελετώντας, με μια πρόχειρη αναζήτηση στο Διαδίκτυο, περιστατικά οπαδικής βίας την τελευταία διετία, παρατηρούμε έξαρση της εφηβικής παραβατικότητας, των μικρών και μεγαλύτερων συμμοριών, της χρήσης όπλων και των επιθέσεων σε «αμάχους». Κάτι που έγινε με τον Αλκη στη Θεσσαλονίκη, με τον Μιχάλη στη Νέα Φιλαδέλφεια.
Το αίσθημα του κινδύνου και του φόβου εξαπλώνεται πλέον σε όλους τους φιλάθλους που θέλουν να υποστηρίξουν ενεργά τις ομάδες τους, γιατί εν δυνάμει είναι θύματα, σε αντιδιαστολή με το συναίσθημα της υπεροχής και της εξουσίας του χουλιγκάνου. Πολύ περισσότερο όταν, όπως αποδείχθηκε με τραγικό τρόπο, η ΕΛ.ΑΣ. δεν μπορεί να προλάβει ούτε προδιαγεγραμμένα εγκλήματα.
Η αντιμετώπιση του χουλιγκανισμού από τη σκοπιά της ψυχοκοινωνικής υγείας απαιτεί τη συνεργασία μεταξύ διαφόρων εμπλεκόμενων φορέων. Οι ποδοσφαιρικές ομάδες, η πολιτεία, οι θεσμοί και οι οργανώσεις για την ψυχική υγεία πρέπει να συνεργαστούν και να ανασχεδιάσουν την προαγωγή της παιδείας των οπαδών.
Με την ενσωμάτωση εκπαίδευσης για την ψυχική υγεία, ενίσχυσης προσβάσιμων υπηρεσιών συμβουλευτικής και δικτύων υποστήριξης στις κοινότητες των οπαδών, μπορούμε να αλλάξουμε την αφήγηση.
Για να συμβεί όμως αυτό, προέχει να κατανοήσουμε το φαινόμενο και να αποδεχτούμε πως υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Να μιλήσουμε με όλους, να βρούμε μέντορες που θα πλησιάσουν τους οπαδούς, να δούμε τους μηχανισμούς με τους οποίους αναπτύσσεται η κουλτούρα της βίας, να φροντίσουμε για τους ίδιους και για τις οικογένειές τους (επιμορφωτικά, επαγγελματικά, ψυχολογικά), να ανακατευθύνουμε την έντασή τους σε διεξόδους που αυξάνουν την ψυχική ανθεκτικότητα και την αυτοπεποίθηση.
Ολα τα παραπάνω χρειάζονται παρεμβάσεις από πάνω προς τα κάτω και ταυτόχρονα από κάτω προς τα πάνω. Οι οργανώσεις ψυχικής υγείας και κοινωνίας των πολιτών, στις γειτονιές και στα γήπεδα, είναι τα μέσα που έχει η πολιτεία για να επιδιώξει έναν σκοπό μεγάλης κοινωνικής σημασίας. Είναι χρέος μας να δράσουμε όλοι χωρίς δικαιολογίες και χωρίς άλλη καθυστέρηση.
Ο Δημήτρης Γαλάνης είναι πρόεδρος της ΕΠΑΨΥ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” στις 10/08/2023.
